De belangrijkste oorzaak van het whiplashtrauma is de kop-staartbotsing, waarbij het hoofd, dat meestal toch wel 5 kilo weegt, met grote snelheid heen en weer zwiept. Het whiplashtrauma geldt als een typische aandoening van de twintigste eeuw, omdat het stijgende aantal patiënten voornamelijk een gevolg is van het snelgroeiende gemotoriseerde verkeer. De spieren krijgen niet de kans om zich voor te bereiden op de klap en daardoor slingert het hoofd naar achteren en trekt aan de wervels. Bij een echte kop-staartbotsing komt er een versnelling naar voren, waarna opnieuw de nekwervels verschuiven met de daaromheen liggende banden. Dit alles geeft het whiplashtrauma. Een kop-staartbotsing is weliswaar de belangrijkste veroorzaker van whiplash, maar niet de enige.
Omdat het whiplashtrauma vaak in verband wordt gebracht met een kop-staartbotsing, wordt de diagnose vaak veel minder snel of niet gesteld bij patiënten met een ander ongeluk. Wat er op dat moment precies wordt beschadigd is nog steeds niet goed aangetoond. Wel zijn er verschillende theorieën over. De meest aannemelijke hiervan is dat (net als bij een sportblessure) gewrichtsbanden te ver gerekt worden en / of spiervezels worden beschadigd. De meeste afwijkingen zijn moeilijk zichtbaar te maken met de huidige medische technieken als röntgenfotografie, CT-scan, EEG en MRI waardoor sommigen geneigd zijn de klachten als psychisch te zien. Toch twijfelen de medische experts er niet aan dat het sterk psychisch getinte whiplashsyndroom een lichamelijke oorzaak heeft.
De klachten die na een whiplash ongeval optreden noemt het “post- whiplashsyndroom” . Gelukkig hebben de meeste mensen maar een korte tijd last van hun klachten. Helaas geldt dit niet voor alle mensen. Soms verdwijnen de klachten niet. Ze nemen juist toe en verergeren zelfs. De tendens lijkt te zijn dat de algemene en lokale belastbaarheid van de patiënt kwalitatief en kwantitatief na het ongeval niet geheel herstelt tot het niveau van vóór het ongeval. De grenzen van de belastbaarheid zijn eerder bereikt in vergelijking met voorheen. Binnen deze grenzen en met respect voor deze grenzen van belastbaarheid participeren deze mensen optimaal.
Omstandigheden die de gevolgen van een whiplash beïnvloeden:
Er is een hele lijst met klachten waarmee een whiplashpatiënt te maken kan krijgen, maar dit is toch per patiënt weer verschillend. Ieder heeft zijn eigen scala aan klachten. Grofweg gezegd zijn de klachten ontstaan door een whiplashtrauma in te delen in de volgende categorieën:
Deze zijn weer onder te verdelen in 2 categorieën:
Veel patiënten hebben last van een stijve nek en kunnen de normale bewegingen van het hoofd nog maar ten dele uitvoeren. Soms heeft de patiënt instabiele rug,- en nekwervels, waardoor het bewegen van die delen pijn doet en stroef gaat.
Een van de meest opvallende aspecten van het whiplashsyndroom is de tijd die er in de meeste gevallen zit tussen het ongeluk en het ontstaan van de klachten. Het is niet ongebruikelijk dat een whiplashpatiënt pas na een aantal dagen, weken of zelfs maanden na het (auto)ongeluk last krijgt van zijn klachten.
Tussen de ernst van de verwonding en de erbij behorende klachten hoeft geen evenredigheid te bestaan. Een (schijnbaar) gering trauma kan soms een zeer heftig en langdurig klachtenpatroon tot gevolg hebben.
Zoals eerder gezegd, kan een whiplashsyndroom zeer uitgebreid, maar tevens zeer verschillend zijn. Om u een indruk te geven van de mogelijke bijkomende problematiek volgt hieronder een opsomming:
Deze emotionele stoornissen van een whiplashpatiënt kunnen een lichamelijke en psychische oorzaken hebben.
Stremming van de toevoer van zuurstof. Door de enorme klap die de nek bij het ongeluk heeft gehad, is het mogelijk dat het ruggenmerg beschadigd is. Daardoor kan er een stremming optreden in de slagaders die door het ruggenmerg lopen. Deze slagaders zijn belangrijk voor de bloedtoevoer naar de hersenen. Ze zorgen ervoor dat er zuurstof en voedingsstoffen naar allerlei actieve centra in de hersenen worden gebracht. Wanneer er niet meer voldoende verse aanvoer is vanuit de slagaders, worden de functies van deze hersendelen verstoord. Het betreft dan onder andere het slaapcentrum, het zogenoemde limbische systeem (=het systeem dat onze emoties regelt en de kwaliteit van het korte-termijngeheugen bepaalt), en het deel van de hersenen dat onze zintuigen bestuurt. De patiënt gaat daardoor bijvoorbeeld slecht zien, overmatig zweten en wordt vergeetachtig. Hij slaapt slecht en heeft last van nachtmerries.
De verwerking van het ongeluk. De patiënt moet leren accepteren dat hij niet meer geheel mee kan komen (voorlopig) en dat dit buiten zijn schuld is ontstaan.
Vermindering van eigenwaarde. Dit kan ontstaan doordat de patiënt waarschijnlijk de rest van zijn leven minder energie heeft dan voor het ongeval. Ongewild kan zijn directe omgeving hier wellicht negatief op reageren.
Iedereen heeft een sociale kring. Die bestaat uit je gezin, familie, vrienden, kennissen, medescholieren enz. In elke relatie weet de één wat die van de ander kan verwachten. Als dat door ziekte ineens anders wordt ontstaan er spanningen. De gezonde persoon krijgt minder aandacht van de zieke en de zieke wil juist meer aandacht van de ander. In het begin van een ziekte is het meestal nog wel zo dat de betrokken omstanders nog wel willen helpen en wat extra aandacht geven, maar als de weken naar maanden gaan (en mogelijk nog langer) kunnen er irritaties ontstaan. Er moeten hiervoor dan oplossingen gevonden worden waardoor de patiënt en de omgeving meer ontlast worden.
De meeste mensen met een whiplashletsel herstellen vlot en vrijwel volledig. Voor een goed herstel is vooral rust van belang. Neem de tijd om te herstellen! Zorg voor een goede balans tussen uw belasting en belastbaarheid. Gebruik uw nek wel maar binnen de grenzen!
Een whiplash wordt op verschillende manieren behandeld. Hierover is vaak geen duidelijkheid of eensgezindheid. We geven u een aantal eenvoudig uit te voeren tips over hoe u zou kunnen handelen na een ongeval:
Direct na het ongeval Wanneer u kort na het ongeval bij de (huis)arts komt, zal deze u mogelijk doorverwijzen om röntgenfoto’s te laten maken. Dit gebeurt om ander letsel uit te sluiten. Ook kan deze u voor verdere behandeling verwijzen naar een specialist of fysiotherapeut. De dag na het ongeval mag de nek niet te veel worden belast. Soms wordt zelfs strikte bedrust aangeraden.
De eerste 48 uur na het ongeval kunt u de nek koelen met ijs. Doe het ijs hiervoor in een plastic zak. Wikkel dit ijspak in een handdoek en houd het elk uur tien tot twintig minuten tegen de nek aan. Vermijd de eerste 48 uur warmte op de nek.
Na 48 uur kunt u de behandeling met ijs afwisselen met een in warm water uitgewrongen handdoek. Een paar keer per dag houdt u het ijspak of de warme doek tien tot twintig minuten tegen de nek aan. Het nemen van een warme douche werkt ook pijnstillend.
Halskraag. Veel mensen met whiplashletsel krijgen een halskraag en/of fysiotherapie voorgeschreven. De halskraag is bedoeld om de nek tijdelijk te ontlasten. Over het gebruik van de halskraag kan uw arts of fysiotherapeut u het beste adviseren. Het dragen van een halskraag, langer dan zes weken wordt afgeraden omdat het voor verzwakking van de schouder,- en nekmusculatuur zal leiden. Dit zou de klachten alleen maar verergeren. Over het algemeen wordt het dragen van een halskraag tegenwoordig afgeraden. Dit, omdat de hiermee gepaard gaande vermindering van de actieve stabiliteit van de nek op langere termijn zwaarder weegt dan de relatief snellere pijnvermindering als gevolg van het dragen van de kraag.
Fysiotherapie wordt de eerste week na het ongeval over het algemeen afgeraden. Wordt de fysiotherapeut de eerste week wel ingeschakeld, dan zal deze zich meestal beperken tot het geven van houdingsadviezen en ontspannende oefeningen. Na een week kan worden begonnen met pijnbeïnvloeding en oefentherapie. Bij de oefentherapie wordt weer aandacht besteed aan de juiste lichaamshouding en -bewegingen.
Wilt u meer weten over hoe fysiotherapie kan helpen bij whiplash?
Behandeling veel voorkomende aandoeningen | Privacy policy | Afspraak maken
© Fysiotherapie Spijkenisse - Fotografie: Romy Koppers