Behandeling parkinson

De ziekte van Parkinson is een langzaam progressieve neurodegeneratieve (letterlijk vertaald: zenuw slijtage) aandoening veroorzaakt door het afsterven van een kleine groep cellen die lichaamsbewegingen controleren. Zowel mannen als vrouwen kunnen de ziekte van Parkinson krijgen. Hoewel de ziekte op elke leeftijd kan beginnen, ervaren de meeste mensen de eerste symptomen na het vijftigste levensjaar. De ziekte is niet besmettelijk. Sommige mensen hebben een genetische aanleg voor de ziekte. De ziekte van Parkinson is chronisch en de klachten nemen meestal in de loop van de tijd toe. De patiënt overlijdt overigens niet aan de ziekte van Parkinson.

Symptomen

Hoofdsymptomen:

• Rigiditeit: Stijfheid als een arm, been of de nek bewogen wordt.
• Beven (tremor) in rust; komt bij circa 60% van de patiënten voor.
• Bradykinesie en hypokinesie: langzamer (beginnen met) bewegen en minder bewegen; dit kan leiden tot verminderde expressieve gelaatsuitdrukking (maskergelaat), zachtere en monotone spraak, schuifelend looppatroon met minder meebewegen van de armen, startproblemen (moeite met opstaan uit stoel), kleiner en onduidelijker handschrift, moeite met fijne vingerbewegingen.
• Verlies van houdingsreflexen waardoor een slechtere balans en coördinatie ontstaat.

Niet iedereen met de ziekte van Parkinson vertoont dezelfde symptomen. Bovendien openbaren de symptomen zich vaak langzaam en niet in een vaste volgorde. In het begin zijn de klachten vaak aan een kant van het lichaam meer uitgesproken. De snelheid van progressie van de symptomen varieert behoorlijk tussen verschillende patiënten. Vaak duurt het wel 10 jaar voordat de symptomen problemen opleveren voor de dagelijkse activiteiten. Met medicatie kan dit vaak worden uitgesteld.

Hoewel het beven voor andere mensen vaak het ergste van de ziekte lijkt, zijn voor de patiënten de klachten door het langzamer bewegen meestal meer frustrerend. Hierdoor hebben patiënten moeite met aankleden, het bestek hanteren, omdraaien in bed, in-, en uitstappen van de auto. Vaak krijgt de patiënt een wat voorovergebogen houding met gebogen ellebogen en loopt met kleine pasjes. Deze houding draagt ook weer bij tot een verminderd evenwicht.

Secundaire symptomen:

• depressie, emotionele labiliteit,
• geheugenverlies en slaapproblemen,
• problemen met plassen en de ontlasting,
• moeite met kauwen en slikken,
• lage bloeddruk bij opstaan.

Diagnose

Er is geen diagnostische test voor de ziekte van Parkinson. Na overlijden kan door middel van hersenonderzoek pas de definitieve diagnose “ziekte van Parkinson” worden gesteld. De neuroloog stelt de waarschijnlijkheids-diagnose “ziekte van Parkinson” tijdens het leven op grond van het verhaal van de patiënt en een nauwkeurig lichamelijk onderzoek. Vaak wordt gesproken van Parkinsonisme. Parkinsonisme kan veroorzaakt worden door de ziekte van Parkinson, maar ook door multipele herseninfarcten, te veel vocht in de hersenkamers, bepaalde medicijnen, vergiftigingen (o.a. methanol, koolmonoxide, kwik, cyanide), infecties (o.a. Creutzfeldt-Jakob) en andere neurodegeneratieve ziekten (o.a. Huntington, multi-systeem-atrofie).

Vaak wordt onderzocht met een CT scan van de hersenen of de aanwezige symptomen die lijken op Parkinson symptomen niet veroorzaakt zijn door meerdere herseninfarcten. Deze groep patiënten zullen niet reageren op de toegediende medicijnen (zie verderop) en patiënten met de ziekte van Parkinson wel.

Wat veroorzaakt de ziekte van Parkinson?

De ziekte van Parkinson wordt veroorzaakt door afsterven van zenuwcellen in een diep in de hersenen gelegen gebied, de zogenaamde substantia nigra. In deze substantia nigra wordt normaal de chemische stof dopamine geproduceerd. Dopamine is een stof die noodzakelijk is voor het goed functioneren van een circuit in de hersenen dat via het ruggenmerg en de zenuwen leidt tot willekeurige spierbewegingen. Waarom deze dopamine producerende cellen bij de ziekte van Parkinson afsterven is nog onbekend.

Behandelingsmogelijkheden

Symptoom bestrijding therapie is vaak in het begin van de ziekte van Parkinson succesvol. Helaas wordt de progressie van de ziekte niet gestopt en wordt de ziekte niet echt genezen. De beste therapie is waarschijnlijk een combinatie van lichaamsbeweging (oefeningen, fysiotherapie), gezonde voeding en medicijnen.

Medicijnen

• Anti-cholinergica: Door het tekort aan dopamine krijgt acetylcholine, een andere boodschapperstof in de hersenen, de overhand. Met anti-cholinergica (zoals Artane, Akineton) kan dit worden tegengegaan. Deze medicijnen worden vooral gebruikt om de tremor te behandelen. Bijwerkingen zijn onder meer droge mond, wazig zien, duizeligheid en verwardheid.
• Amantadine (merknaam Symmetrel) was aanvankelijk ontwikkeld als anti-griepmiddel maar bleek ook te werken als zwak dopamine verhogend medicijn. Het wordt vooral in de beginstadia gebruikt als monotherapie en later om levodopa te sparen. Bijwerkingen: maagklachten, sufheid, verwardheid.
• Levodopa (merknaam Sinemet en Madopar): levodopa wordt in de hersenen omgezet in dopamine en heeft een krachtig effect op de Parkinson verschijnselen. Nadeel van levodopa therapie is dat na een aantal jaren bijna alle patiënten overtollige bewegingen (zogenaamde dyskinesieën) zoals grimassen en wriemelbewegingen van handen / armen gaan vertonen. Dit is de reden dat men bij jonge patiënten (onder de 65 jaar) met de ziekte van Parkinson de behandeling met levodopa vaak zolang mogelijk uitstelt.
• Dopamine-agonisten (merknamen onder meer Permax, Requip, Sifrol, Parlodel): deze medicijnen bootsen de werking van dopamine na waardoor therapie met levodopa kan worden uitgesteld of met een lagere dosering levodopa kan worden volstaan. Bijwerkingen: Onder meer verwardheid, maagdarmstoornissen.
• Selegeline (merknaam Eldepryl) is een stof die de afbraak van dopamine remt en daardoor ook in combinatie therapie kan leiden tot reductie van de benodigde hoeveelheid dopamine
• Apomorfine is een krachtig anti-Parkinson middel dat met injecties onder de huid (subcutaan) moet worden toegediend. Het wordt wel eens gebruikt om de respons van een patiënt op levodopa te voorspellen.

Operatieve behandeling

Bij patiënten in een vergevorderd stadium van de Ziekte van Parkinson die vooral last hebben van overtollige bewegingen (dyskinesieën) wordt soms in een gespecialiseerd centrum (Amsterdam, Enschede, Groningen, Maastricht, Tilburg) door de neurochirurg een operatieve behandeling uitgevoerd. Door een klein gaatje in de schedel wordt met een dunne elektrode een klein gebiedje in de hersenen dat zorgt voor de vervelendste symptomen uitgeschakeld. Ook kan een stimulator worden aangebracht die verbonden wordt met een soort onderhuidse pacemaker. Met speciale apparatuur kan dan het gebiedje precies voldoende worden gestimuleerd om de klachten te doen verminderen.

Bron:
Nederlandse Vereniging voor Neurologie

Behandeling parkinson

Wilt u meer weten over hoe fysiotherapie kan helpen bij parkinson?