Zeker één op de drie vrouwen van 50 jaar of ouder breekt vroeg of laat iets; een pols of een
heup bijvoorbeeld. Een botbreuk is nooit leuk, maar bij iemand op leeftijd kunnen de gevolgen ernstig zijn. Er is kans dat zo’n iemand de gewone dagelijkse dingen, zoals boodschappen doen en koken, niet meer zelf kan. Ook kan er langdurige pijn optreden en zelfs blijvende invaliditeit. Het komt ook veel voor dat mensen met het klimmen der jaren steeds kleiner en krommer worden. Dat is het gevolg van het inzakken van de ruggenwervels. We kennen de belangrijkste oorzaak van die botbreuken en inzakkende wervels: botontkalking of osteoporose. Gelukkig weten we ook steeds beter hoe deze problemen te voorkomen zijn.
Het Griekse woord osteon betekent bot en porose hangt samen met het Griekse woord voor opening: poros. Osteoporose is een ziekte waarbij het bot steeds meer openingen bevat: het wordt dus poreuzer. De botten zijn dan minder dik en minder stevig. Daardoor kunnen er uiteindelijk botbreuken optreden.
Osteoporose wordt in Nederland meestal botontkalking genoemd. In het begin merkt u er niets van dat u botontkalking heeft, maar ondertussen worden uw botten steeds minder stevig. Ernstige botontkalking kan leiden tot botbreuken, pijn en verlies van zelfstandigheid. Daarom kan het van belang zijn stil te staan bij de kwaliteit van uw botten. Dit kunt u doen door te letten op een goede, gezonde voeding met genoeg calcium en u kunt natuurlijk zorgen voor genoeg lichaamsbeweging. De kans op botbreuken door ongelukkige valpartijen in uw eigen huis kunt u trouwens belangrijk verkleinen door mogelijke risicofactoren – zoals losliggende kleedjes en elektriciteitssnoeren – zoveel mogelijk weg te nemen.
De mens heeft in totaal meer dan tweehonderd botten in het lichaam. Deze botten vormen tezamen het skelet waar het gehele lichaam op steunt. De botten in ons lichaam hebben als functie het ondersteunen van het lichaam, het beschermen van bepaalde gedeeltes van het lichaam en ze dienen als aanhechtingspunt voor spieren. Ook maken zij bloedcellen aan. Om te begrijpen hoe botontkalking ontstaat, moet u eerst weten hoe het skelet wordt gevormd en onderhouden. Het is namelijk niet zo, dat ons beendergestel in de jeugd wordt opgebouwd en verder onveranderd blijft als we niet meer in de groei zijn. Bij een gezonde volwassene worden voortdurend microscopisch kleine deeltjes in het bot afgebroken en weer nieuw bot aangemaakt. Bot is levend weefsel dat zich steeds vernieuwt. Dat proces heet de botombouwcyclus. Per jaar wordt meer dan 10% van onze botten vernieuwd. Bij jonge mensen, ongeveer tot het 35ste jaar, neemt de botmassa toe. De botten worden zwaarder en steviger. Er wordt namelijk meer bot aangemaakt dan er wordt afgebroken. Na het 35ste jaar blijft de hoeveelheid bot min of meer gelijk; de aanmaak van botweefsel is even groot als de afbraak. Dat duurt ongeveer tot het 50ste jaar. Hierna raakt het evenwicht tussen opbouw en afbraak echter verstoord: er wordt meer bot afgebroken dan er nieuw wordt aangemaakt. Bij vrouwen wordt dat proces ook nog versterkt als zij in de overgang (=menopauze) komen. Het vrouwelijk hormoon oestrogeen remt de botafbraak. Maar omdat het lichaam na de menopauze veel minder oestrogeen produceert, wordt de botafbraak ook minder afgeremd. Hierdoor krijgt de botafbraak nog sterker de overhand. Botontkalking komt hierdoor bij vrouwen veel vaker voor dan bij mannen.
Links gezond bot, rechts osteoporotisch bot.
Hoe meer risicofactoren aanwezig zijn, hoe groter de kans dat botten te dun en te poreus worden. De kans op het krijgen van botbreuken neemt dan sterk toe. Risicofactoren zijn:
Er zijn verschillende dingen die u kunt doen om uw botten in topconditie te brengen en te houden en om de botontkalking zo veel mogelijk af te remmen.
Als u de overgang al jaren achter u hebt liggen, kunnen andere tekenen erop wijzen dat u osteoporose hebt. Dat is te merken aan het feit dat u ‘krimpt’: u wordt kleiner (soms zelfs een flink aantal centimeters) en uw rug wordt krommer. Dat is mogelijk een teken dat u ingezakte ruggenwervels hebt. In ernstige gevallen kunt u daarbij ook last krijgen van klachten als rugpijn, zuurbranden, vaak plassen of moeilijk ademen. Ook een uitbollende buik kan wijzen op ingezakte wervels. Wanneer u zekerheid wilt hebben over de mate van botontkalking dan kan uw huisarts een botdichtheidsmeting laten uitvoeren. Dat is een veilig en pijnloos onderzoek met behulp van röntgenstralen met een geringe stralenbelasting. Aan de hand van de uitslag kan uw huisarts verder met u overleggen wat u zelf kunt doen en of er een behandeling nodig is om verdere achteruitgang van de botmassa te remmen. Een botdichtheidsmeting is een momentopname. Uw huisarts kan u aanraden het onderzoek in de toekomst te laten herhalen. Door de resultaten van de verschillende metingen te vergelijken kan uw arts zien hoe snel de botafbraak bij u verloopt.
Als blijkt dat de botontkalking bij u snel voortschrijdt, kan uw arts besluiten een behandeling met medicijnen in te stellen wanneer een aanpassing van de leefregels niet voldoende is. Daarbij valt te denken aan een hormoonbehandeling (de pil) of een behandeling met andere medicijnen (bisfosfonaten).Dit kan de botontkalking vertragen of zelfs de hoeveelheid bot weer doen toenemen en daarmee het risico op botbreuken verminderen. Daarnaast gaat de bovenstaande therapie vaak in combinatie met een behandeling van de fysiotherapeut waarin de belasting van het lichaam zo goed mogelijk wordt uitgemeten. De belasting mag niet te laag zijn maar ook zeker niet te hoog. Dit kan de fysiotherapeut doen door samen met de patiënt bepaalde vormen van sport op een gedoceerde manier te doen en door de patiënt een juiste manier van belasten in het dagelijks leven aan te leren.
Bron:
Fysio-, en manuele therapie Koning en Mandema, www.fysiotherapiepraktijk.nl
Wilt u meer weten over hoe fysiotherapie kan helpen bij osteoporose (botontkalking)?
Behandeling veel voorkomende aandoeningen | Privacy policy | Afspraak maken
© Fysiotherapie Spijkenisse - Fotografie: Romy Koppers